Αθανάσιος Μανάβης, ΜΒΑ, Νικόλαος Ευκολίδης, M.Sc., Πρόδρομος Μηνάογλου, Κυριακή Πλάκα, Δρ Παναγιώτης Κυράτσης
manavis.athanasios@gmail.com, efknikos@gmail.com, prominaoglou@gmail.com, kuriakhplaka@hotmail.com, pkyratsis@teiwm.gr
Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών και Βιομηχανικού Σχεδιασμού, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Δυτικής Μακεδονίας

Τ ο συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί μια καταγραφή ενός project που έκανε χρήση εννοιών και στοιχείων από τον κόσμο του marketing και του branding όπου μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών (3D Printing) κατάφερε να αναπτύξει και να δημιουργήσει προϊόντα ετικετών για συσκευασίες. Τα συγκεκριμένα τελικά προϊόντα που παρουσιάζονται έχουν κοινωνικό αντίκτυπο και αποτελούν δείγμα εργασίας που ενώνει το Emotional Product Design, το Social Design και το 3D Printing.

Από το Emotional Branding στο Emotional Product Design

To emotional branding είναι ένας όρος που αναφέρεται στην επικοινωνία του marketing προϊόντων και υπηρεσιών. Ουσιαστικά, αποτελεί μια πρακτική στο σχεδιασμό εμπορικών σημάτων που απευθύνονται άμεσα στη συναισθηματική κατάσταση του καταναλωτή. Σκοπός του emotional branding είναι η κάλυψη των αναγκών και των προσδοκιών για κάθε καταναλωτή.

Όσον αφορά στο σχεδιασμό προϊόντων, το emotional branding έχει άμεσο αντίκτυπο σε αυτό το φάσμα του σχεδιασμού. Ουσιαστικά, τα προϊόντα διεγείρουν τα συναισθήματα όπου αυτά με τη σειρά τους μπορούν να προκληθούν από τη σχέση μεταξύ χρήστη – προϊόντος. Το σημείο εκκίνησης για την “emotional” προσέγγιση του σχεδιασμού προϊόντων είναι οι ανησυχίες των καταναλωτών. Οι πέντε βασικές αρχές για το Emotional Product Design είναι οι εξής: α) τo design πρέπει να προκαλεί ευνοϊκά συναισθήματα, β) πρέπει να είναι ιδιαίτερο και μοναδικό, γ) πρέπει να είναι μέσα στην ιστορία της εταιρίας, δ) πρέπει να εξασφαλίζει την ενότητα της συνολικής εικόνας και ε) πρέπει να επικοινωνεί τα συναισθήματα. Τελικά, ο βασικός στόχος των αρχών του Emotional Product Design είναι η πολυαισθητική προσέγγιση στο σχεδιασμό προϊόντων και συσκευασιών.

Σχήμα 01. Τα δομικά στοιχεία ενός προϊόντος με έμφαση στα χαρακτηριστικά του Emotional Design.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί πως η πολυαισθητική προσέγγιση στο σχεδιασμό βρίσκει πεδίο δράσης, όχι μόνο στην εμπορική δραστηριότητα (π.χ. προώθηση προϊόντων, διαφήμιση, κ.α.) αλλά και σε εφαρμογές με κοινωνικό αντίκτυπο. Στη συγκεκριμένη δεύτερη αναφορά σημαντικός παράγοντας είναι η ανάπτυξη των σύγχρονων τεχνολογιών, όπως για παράδειγμα η τρισδιάστατη εκτύπωση αντικειμένων (3D Printing).

Η χρήση του 3D printing στο emotional product design

Ο όρος ταχεία πρωτοτυποποίηση (rapid prototyping – RP) αναφέρεται σε μια τεχνολογία η οποία μπορεί να κατασκευάσει φυσικά μοντέλα από δεδομένα συστημάτων CAD. Τα πρωτότυπα αυτά αποτελούν σημαντικά βοηθήματα ώστε να επικοινωνούν οι σχεδιαστές με τους συναδέλφους τους αλλά και με τους πελάτες τους. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για ελέγχους σε πειραματικές διατάξεις, αλλά και σε εφαρμογές για έτοιμα τελικά προϊόντα π.χ. συσκευασίες.

Σχήμα 02. Η χρήση των Νέων Τεχνολογιών και του EPD για συσκευασίες για ΑΜΕΑ

Οι τεχνολογίες Ταχείας Πρωτοτυποποίησης αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων μέσω της πολυαισθητικής προσέγγισης και αποτελεί οδηγό στη «γεφύρωση» του χάσματος μεταξύ των αισθήσεων, οπτικής και αφής.

To emotional product design ως οδηγός σχεδίασης για ειδικά προϊόντα

Ο «Κοινωνικά Ευαίσθητος Σχεδιασμός» (Social Design) είναι υπεύθυνος για την επίγνωση του ρόλου του σχεδιασμού πάνω σε κοινωνικά θέματα και καθορίζει την ιδιότητα του σχεδιαστή σύμφωνα με τις αρχές της κοινωνικής ευθύνης απέναντι στον κόσμο. Επίσης, μέσω του social design επισημαίνεται η ορθή χρήση της διαδικασίας του σχεδιασμού με σκοπό τον θετικό αντίκτυπο στις κοινωνικές αλλαγές.
Οι κατηγορίες χρηστών στις οποίες εμπίπτει το Κοινωνικό Design είναι οι εξής: παιδιά, ΑΜΕΑ (τυφλοί, κωφοί, με κινητικές διαταραχές, με νοητική υστέρηση, με ψυχικές νόσους), ηλικιωμένοι, πρόσφυγες, κ.α..

Το παράδειγμα της συσκευασίας

Το 2013, το Κέντρο Σχεδιασμού Προϊόντων και Συσκευασιών (www.cppd.eu) του Κέντρου Τεχνολογικής Έρευνας του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας βραβεύεται για το σχεδιασμό της συσκευασίας του κρασιού Αθηνά του Ν. Γκατζάρα στον διαγωνισμό Gold Label Awards 2013.

Σχήμα 03. Ν. Γκατζάρας, Οίνοι Σερβίων Κοζάνης, Αθηνά (Gold Label Awards 2013).

To 2018, ο Νικόλαος Γκατζάρας αποφασίζει – ύστερα από πρόταση της ομάδας heptahedron.studio, να δημιουργήσει μια σειρά ετικετών που θα συνοδεύουν τις φιάλες του κρασιού Αθηνά, οι οποίες θα είναι στην γραφή Braille για ανθρώπους με προβλήματα όρασης. Η επίτευξη του συγκεκριμένου σκοπού έγινε ύστερα από την χρήση της τεχνολογίας της τρισδιάστατης εκτύπωσης.
Η ομάδα σχεδιασμού ανέπτυξε, προσάρμοσε και σχεδίασε τις ετικέτες ώστε να ανταποκρίνονται στους κανόνες τις γραφής Braille, με σκοπό να είναι κατάλληλες ώστε να εκτυπωθούν σε εκτυπωτή τρισδιάστατων αντικειμένων και με το κατάλληλο υλικό TPU (ThermoPlastic Polyurethane).

   Σχήμα 04. Η μετατροπή των ετικετών σε σύστημα γραφής Braille.

Σχήμα 05. Η ανάπτυξη των ετικετών μέσω διαδικασιών CAD με σκοπό την τρισδιάστατη εκτύπωσή τους.

Σχήμα 06. Η εκτύπωση των ετικετών με υλικό TPU (ThermoPlastic Polyurethane).

Σχήμα 07. Το τελικό προϊόν.

Συμπερασματικά, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η χρήση νέων τεχνολογιών στο χώρο της συσκευασίας μπορεί να αναβαθμίσει σημαντικά ένα προϊόν, τόσο στην εμπορική διάσταση της προώθησης και διαφήμισης, όσο και σε κοινωνικά θέματα. Το παράδειγμα του μικρομεσαίου παραγωγού από τη Μακεδονία που παράγει περιορισμένες ποσότητες κρασιού μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλους «μικρούς» παραγωγούς τοπικών προϊόντων ώστε να αναβαθμίσουν τα αγαθά τους μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών που στις μέρες μας είναι προσιτές σε όλους.